Uzmanlar, ‘gizli takip’ e karşı uyarıyor!
Hayatımızın artık ayrılmaz bir kesimi olan toplumsal medya, insanların gündelik yaşantısında her anını paylaştığı bir mecra haline geldi. Uzmanlar, bu durumun mahremiyet sıkıntısıyla bir arada bilinçsiz kullanımdan doğan “stalking” olarak isimlendirilen ve “gizli takip” manasına gelen yeni jenerasyon kişilik hak ihlallerini gündeme getirdiğine dikkat çekiyor. Çocuklarla ilgili paylaşımlarda bilhassa dikkatli olunması davetinde bulunan Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, şuurlu medya okuryazarlığının ehemmiyetinin ise altını çiziyor.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, hayatımızın değerli bir kesimi haline gelen toplumsal medyadaki hak ihlallerine ait değerlendirmede bulundu. Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, toplumsal medyada insanların her anını paylaşmasının, “stalking” olarak isimlendirilen ve bilinmeyen takip manasına gelen yeni jenerasyon kişilik hak ihlallerini de gündeme getirdiğini söyledi.
Huzur bozmak için de stalking yapılabiliyor
Sosyal medya kullanıcıları ortasında sıklıkla kullanılan “stalk” kavramının, bir kişinin diğer bir kişiyi toplumsal medya hesaplarında araştırması, gözetlemesi ve paylaşımlarını incelemesi manasına geldiğini tabir eden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Kimileri tarafından günahsız bir davranış olarak algılansa da toplumsal medyada huzur bozucu faaliyetler yürütme emeliyle da stalking yapılabiliyor ve tehlikenin boyutları daha da artıyor.” dedi.
Gizlice izleme çeşitli hatalar oluşturabilir
Sosyal medyanın insanların gündelik yaşantısında her anını paylaştığı bir mecra haline geldiğini kaydeden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Gidilen yerler, yıl dönümleri, kutlamalar, yemekler, etkinlikler toplumsal medyada günlük yaşantıda olan her şey an ve an paylaşılıyor. Mahremiyet sıkıntısıyla birlikte bilinçsiz kullanımdan doğan dijital ısrarlı takip manasına gelen ‘Stalking’ üzere kişilik hak ihlalleri gündeme geliyor. Stalking (gizlice izleme) fiilinin toplumsal medya üzerinde çeşitli cürümleri oluşturma ihtimali kelam konusu olduğundan dikkat edilmelidir.” ihtarında bulundu.
Stalking mağduriyeti kişinin hayatını etkiliyor
Stalking yani bilinmeyen izlemenin, toplumsal medyada kişilik hak ihlali olarak ele alınabilecek bir mevzu olduğuna dikkat çeken Ünal, “Avrupa Birliği üyesi ülkelerinin birçoklarının mevzuatında “stalking” sözü yer alıyor. Bir kişinin stalking mağduru olması için günlük işlerini yerine getirmede önemli zahmet çekmesi, iş yerinde verimliliğinin düşmesi, bedensel yahut ruhsal sıhhatinin bozulması, toplumsal alışkanlıklarının değişmesi ya da askıya alınması, ek güvenlik tedbirleri almak zorunda kalması, çocuklarını okuldan kendisi almak yerine aile fertlerinden birilerini yollaması üzere durumların gerçekleşmesi gerekiyor.” dedi.
Bazı ülkelerde cezai yaptırımlar uygulanabiliyor
Kişinin paylaşımlarının görünürlük ayarını “herkes” olarak ayarladığında, daha geniş kitleler tarafından izlenebildiğini kaydeden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Böylece son görülme vakti, çevrimiçi olduğu saat aralıkları, toplam çevrimiçi olduğu süreyi (günlük), durum iletisini, profil fotoğrafı geçmişi üzere pek çok bilgisi diğerleri tarafından takip edilebiliyor. Kapalı takibin bir kişi tarafından ağır bir biçimde yapılmasıyla saplantı üzere sakıncalı durumlar da oluşabilmektedir. Şuurlu olmayan kullanım biçimleri ile daha fazla gündeme gelen stalk (gizli takip) davranışının cezai yaptırımları tartışma mevzusudur.” dedi.
Almanya’da 3 yıla kadar mahpus cezası verilebiliyor
Almanya’da Alman Ceza Kanununun 238. unsuruna nazaran stalking’in cürüm olduğunu tabir eden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “2017’den bu yana kabahat olarak yer almaktadır ve cezai yaptırımları kelam hususudur. Bir insanı takip eden, gözetleyen, telefon yahut diğer yollarla ısrarcı bir biçimde onunla temas kurmak isteyen, taciz ettiği kişinin hayatını değerli ölçüde kısıtlayan ve ziyan veren tacizci kişi, Ceza Yasası’nın 238. hususuna nazaran para cezasına yahut 3 yıla kadar mahpus cezasına, ağır hata teşkil edecek durumlarda ise beş yıla kadar mahpus cezasına çarptırılmaktadır.” dedi.
İngiltere’de para ya da mahpus cezası veriliyor
İngiltere’de de yalnızca ısrarlı takip olaylarında uygulanabilen iki başka durumun, 2012’de yürürlüğe giren Özgürlüklere Karşı Korunma Kanununun 11. hususunda hata olarak tanımlandığını ve cezai yaptırımlara tabi tutulduğunu tabir eden Ünal, “Buna nazaran, şiddete uğrama konusunda önemli bir kaygıya ya da telaşa yol açan ısrarlı takip halleri durumunda, failin 5 bin İngiliz sterlini isimli para cezasına çarptırılabileceği bildirilmektedir. Ya da kimi durumlarda isimli para cezasına yahut altı aylık kısa periyodik mahpus cezasına ya da 5 yıllık mahpus cezasına ya da hem mahpus hem para cezasına çarptırılabileceği belirtilmektedir.” dedi.
Ülkemizde de önlemler uygulanıyor
Ülkemizde stalking yaptırımları incelendiğinde 20 Mart 2012’de yürürlüğe giren 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Bayana Yönelik Şiddet Kanununda yer aldığına dikkat çeken Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Her ne kadar kanunun isminde aile ve bayan temel alınsa da ısrarlı takip (stalking) durumunda da kelam konusu kanun kararları uygulanabiliyor. Alınan karar doğrultusunda, stalking failinin, mağdurun bulunduğu konuta, okula, işyerine ya da mağdurun yakınlarına yaklaşmaması, mağduru irtibat araçlarıyla rahatsız etmemesi üzere kimi önlemler uygulanabiliyor.” diye konuştu.
Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, kelamlarına şöyle devam ett: “Yine Türk Ceza Kanunu kapsamındaki özel hayata ve hayatın kapalı alanına karşı hatalar başlığı altında düzenlenen hataların oluşumuna sebebiyet verebilir. Örneğin, Türk Ceza Kanunun 132. Hususunda haberleşmenin kapalılığını ihlal hatası vardır. Bireyler ortasındaki haberleşmenin içeriğini öteki tarafın isteği olmadan ifşa eden şahsa cezai yaptırımlar uygulanmaktadır. Huzur bozucu faaliyetler yürütme amacıyla stalking yapılıyorsa, bununla ilgili de Türk Ceza Kanunu devreye girmektedir.”
Çocuklarla ilgili paylaşımlarda dikkatli olunmalı
Sosyal medya paylaşımları konusunda bilhassa ebeveynlerin dikkatli olması gerektiğini söz eden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Her ne kadar kişi istekli ifşa yoluyla birtakım bilgilerini paylaşsa da, makus niyetli bireyler tarafından ele geçirilen ses, manzara, yazılı bilgi üzere malzemeler makus hedefli kullanılabiliyor. Bilhassa, ebeveynleri tarafından paylaşılan çocuklara ilişkin bilgiler de berbat niyetli şahısların eline geçebiliyor ve dijital zorbalığa davetiye çıkartılıyor. Sharenting (İngilizce Parenting ile Share sözlerinden türetilmiş) olarak isimlendirilen, ebeveynlerin çocuklarını çeşitli yollarla toplumsal medyada paylaşmasını mevzu alan kavram da daha çok çocuk hakları ihlalini mevzu alıyor. Dünyanın her yerinde ebeveynliğin sevinçlerini, zorluklarını paylaşmak ve hayatlarını belgelemek toplumsal bir norm haline gelmiş olsa da ebeveynlerin çocuklarının fotoğraflarını paylaşırken pek çok mevzuyu düşünmesi gerekiyor.” ikazında bulundu.
Çocuğun fotoğrafları ve şahsî bilgileri paylaşılmamalı!
Çocuğa ilişkin fotoğrafların öbürleri tarafından berbat niyetli olarak kullanılabileceğini belirten Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Bununla birlikte, pedofilinin günümüzde hayli yaygın olduğu düşünülmelidir. Çocuğun çıplak, bezli ya da kısmen giyinmiş biçimde paylaşılan fotoğraflarının pedofili sitelerine koyulma ihtimali olabilmektedir. Tekrar paylaşımlarla birlikte, çocuğun isminin ve soyadının tam olarak verilmesi, doğum tarihi üzere bilgilerin paylaşılması üzere durumlarda, çocukların kimliklerinin çalınması riski vardır. Ek olarak, paylaşımlarda pozisyon etiketlenmesi, çocuğun gittiği kreş ya da okul hakkında bilgilerin internet ortamında verilmesi makûs niyetli bireyler açısından çocuğun kaçırılmasında ya da istismar edilmesine sebebiyet verebilir.” dedi.
Sanal dünyadaki tehlikeler göz gerisi edilmemeli!
Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, şuurlu medya okuryazarlığının ehemmiyetine dikkat çekerek kelamlarını şöyle tamamladı: “Ebeveynler, çocuklarına tanımadığı şahıslarla konuşmaması gerektiğini, konutta yalnızlarsa gelen bireye kapıyı açmamalarını, telefonda bilmediği şahıslara bilgi vermemeleri gerektiğini öğretirken, sanal dünyada bu ihtarlara kulak vermeyi gerek kendileri gerek çocukları açısından göz arkası edebiliyor. Kendilerinin, çocuklarının, eşlerinin bilgilerini, görsel fotoğraf ve görüntülerini sıklıkla paylaşabiliyor ve tehlikeye davetiye çıkıyor. Tehlikenin yanında kişilik hak ihlalleri de bu rahatlıktan nasibini alıyor. Sonuç olarak, toplumsal medya kullanımı ile ilgili olarak mahremiyet ve kişilik haklarına yönelik toplumsal kanaatin oluşmasına muhtaçlık bulunuyor.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
