Ülkemizde geniş bir alanı etkileyen zelzelenin çocuklardaki tesirleri ve çocuklara sarsıntının nasıl anlatılması gerektiği konusunda, Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Doç. Dr. Hatice Yalçın açıklama yaptı.
KTO Karatay Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Doç. Dr. Hatice Yalçın; “Depremi yaşayan ya da en sevdiği insanların zelzele bölgesinde güç durumda olduğunu öğrenen bir çocukta inanç duygusu ziyan görür ve çabucak fark edilemeyen lakin sonuçları ağır olan travma sonrası gerilim bozukluğu belirtileri oluşabilir. Çocuklar en çok ‘deprem sonrası belirsizliklerden’ korkar. Kimi çocuklarda zelzele sonrası duygusal tesirler kalıcı olur ve yetişkinlik hayatına kadar panik atak belirtileriyle sürebilir, çocuğu gözlemlemek önemlidir” dedi.
“Küçük Yaştaki Çocuklar Zelzelesi Kavrayamazlar”
Özellikle küçük yaştaki çocukların şimdi zelzelesi kavrayamadıkları için etraflarındaki yetişkinlerin yansılarını izleyip taklit edeceklerini hatırlatan Yalçın; “Çocuklar, etrafta çok gerginlik ve ağır dertli reaksiyonlar görürse ya da sarsıntı nedeniyle anne-baba karamsar bir hale bürünürse, sarsıntıdan daha fazla etkilenirler. Çocuklar anne babalarının vücut dilini çok uygun okurlar; şayet onlar sakin ve tahlil odaklı davranıyorlarsa çocuk sarsıntı endişeleriyle daha kolay baş edebilir” tabirlerini kullandı.
Yalçın, çocuklar için inanç hissinin en temel duygusal gereksinim olduğunu da vurguladı. “Çocuklara sarsıntı ile ilgili yanlış bilgiler verildiğinde çocuklarda suçluluk, içe kapanma ve itimat hissinde zedelenme olacaktır” formunda konuştu.
Çocuklara Sarsıntı ile İlgili Neler Söylenebilir?
Yalçın “Çocuğun göz hizasına inerek, elleri tutularak yahut sırtı sıvazlanarak ‘senin yanındayız, birlikteyiz, yanımızda güvendesin, seni seviyoruz, sarsıntısı yaşayan yakınlarımız için elimizden geleni yapacağız’ üzere cümleler söylenmelidir. Ayrıyeten ‘haklısın, hepimiz çok korktuk lakin biz inançtayız ve zelzele bölgesindeki tanıdıklarımız da inançta olacaklar, tüm tedbirler alınıyor’ demek, çocukta inanç hissini pekiştirecektir” dedi.
Deprem sonrasında çocuğun, en çok birlikte oynadığı bireylerin vücut lisanının ve samimi sevincinin de farkına vardığını, çocuk kaç yaşında olursa olsun zelzeleden sonra farkındalığının ve dikkatinin arttığını hatırlatan Yalçın; “Eğer çocuk isterse fotoğraf çizmesi ve sarsıntıyla ilgili hislerini yazması istenebilir” teklifinde bulundu.
Depremden sonraki birinci birkaç hafta çocukların gelecekle ilgili ağır telaşlar yaşayacağını da vurgulayan Yalçın; “Deprem sonrasında yakın toplumsal etrafının ilgisi çocuğu rahatlatır. Lakin kimi korku belirtileri daima devam edebileceğinden, belli aralıklarla çocuğun desteklenmeye devam edilmesi hayli değerlidir. Hislerini anlatmasını sağlamak, çocuk için rahatlatıcı olacaktır. Zelzele üzere bir afetten sonra küçük çocuklar daima soru sorarlar. Aslında bu yaşadıkları kayıplara mana verme uğraşı ve bir nevi baş çalışmasıdır. Her sorusuna karşılık verilmeli, yanıt bilinmiyorsa öğrenip ona anlatılacağı söylenmelidir. Geçiştirilmemelidir” diye konuştu.
Deprem ile İlgili Çocuğa Neler Asla Söylenmemelidir?
Yalçın, çocuğa itimat veren bir tavır sergilemenin çocuğun yaşayabileceği olumsuz hisleri ortadan kaldıracağını belirterek; “Deprem nedeniyle esasen ağır korku yaşayan çocuğa ‘İnsanlar makus olduğu için zelzeleyle cezalandırılıyor’ yahut ‘Dünyanın sonu geldi’ üzere tasaları artıran cümleler söylenmemelidir. Bu durumda çocuk kendisinin de makûs bir davranış yaptığında cezalandırılacağına dair ağır inanç yaşar. Tıpkı halde ‘Bak işte, burada da sarsıntı olabilir, biz ölebiliriz, söylediklerimi yap, bizi üzme’ diye konuşulmamalıdır. Çocuğu gereksiz yere kaygılandıran bu tavır, çocuğun kaygılarını artırır ve yetişkinlik periyoduna kadar devam eden takıntılara yol açar. Çocuğun özyeterliliğini azaltacağından ötürü, ‘Şunu hissedeceksin, şunu yap’ biçiminde ne yapacağını söyleyen emrivaki cümleler söylenmemelidir” dedi.
Deprem Sonrası Duygusal Takviye İçin Ne Yapılabilir?
Yalçın; “Depremde onlarca insan evsiz kalır ya da vefat eder. Lakin binlerce kişi ve en çok çocuklar da onlar kadar etkilenir. Her bireye bir uzman yardımının götürülebilmesi zordur fakat travmatik gerilimle ilgili bilgi veren, tedavi rasyonelini anlatan, kendi kendini değerlendirmesi için de minik ölçekler içeren teklifler sunan dokümanlar hazırlanabilir. Diğer çocuklarla oyun oynayabileceği oyun alanlarına götürülmeli, oyun için vakit oluşturulmalıdır. Zelzele öncesindeki evvelce var olan hayat nizamı nasıl ise uyku saati ve rutinleri, yemek alışkanlıkları üzere sarsıntı sonrasında emsal bir tertip oluşturulmalıdır. Böylelikle çocuğun baş etmesi ve ahengi kolaylaşır” diyerek deprem ile ilgili uzmanların yapabileceği takviye konusuna da dikkat çekti.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
