Kullanacak bireye ziyanları anlatılarak vazgeçirilmeli…
Günümüzde en yaygın kullanılan cümbüş araçlarından biri olan havai fişekler, patlama anında etrafa, insan ve hayvan sıhhatine kıymetli ziyanlar veriyor. Yılbaşı kutlamalarında da ağır halde kullanılmasıyla gündeme gelen havai fişeklerin uzun vadeli ya da ani maruz kalma durumunda şahsî huzuru bozduğunu belirten uzmanlar, insanlarda ve başta kuşlar olmak üzere başka canlılarda da gerilimi artırdığını söz ediyor. Dr. Ahmet Adiller, kuşlar için ölümcül risk taşıyan ve insanlarda epilepsi üzere nörolojik hastalıklarda uyaran tesiri yaratan havai fişekleri cümbüş emelli kullanacak şahıslara ziyanları anlatılarak kararlarından vazgeçirilmelerini tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Etraf Sıhhati Programı Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Adiller, son olarak yılbaşı kutlamalarında sıkça kullanılan havai fişeklerin etraf, hayvan ve insan sıhhatine ziyanları hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Havai fişekler sıhhat riski oluşturuyor
Havai fişeklerin uzun vakittir hayatımızda bulunan maalesef en yaygın cümbüş araçlarından biri olduğunu belirten Dr. Ahmet Adiller, “Birkaç dakika süren bir cümbüşün beşere, tabiata ve doğal yaşama pek çok ziyanı var. Başta havai fişekler kimyasal formüllerle üretildikleri için içerisinde yüksek ölçülerde olmasa da kurşun üzere toksik hususların bileşiklerini içeriyorlar. Havai fişeklerin patlatılmasıyla da bu kimyasalların bir kısmı yüzeyde bir kısmı havada dağılıyor. Bu gazların ve tozların hava kirletici tesirleri bölgesel olarak hava kirliliğine katkı sağlıyorlar. Bunun yanında çıkan gürültü ve ışık da birtakım sıhhat riskleri oluşturuyor.” dedi.
Epilepsi için uyaran tesiri yaratabiliyor
Gürültünün hâlihazırda bir çevresel kirlilik çeşidi olduğunu söz eden Dr. Ahmet Adiller, “Havai fişekler bilhassa uzun vadeli ya da ani maruz kalma durumlarında ferdî huzuru bozma, gerilim düzeyini artırma üzere ruhsal ve bunun yanında pek çok fizyolojik tesirler barındırıyor. Işık kısmına geldiğimizdeyse epilepsi üzere nörolojik hastalıklarda uyaran tesiri yaratabiliyor. Bu yüzden aslında havai fişeklerin hem çevreyi hem hayvanları hem de halk sıhhatini etkilediğini söyleyebiliriz.” diye konuştu.
Kuşlar için ölümcül risk taşıyor
Dr. Ahmet Adiller, havanın kuşların doğal ömür alanının kıymetli bir kesimini oluşturduğunu vurguladı ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Gece saatlerinde doğal hayat alanlarında havada kuş sayısı çok fazla olmasa da kent aydınlatmalarının tesiriyle gece saatlerinde de kuşların bir kısmı havada olabiliyor. Havai fişeklerin patlatılmasıyla bölgede havada bulunan kuşlar direkt ziyan görebiliyor. Havai fişeklerin sebep olduğu ses ve gürültü, kuşlar başta olmak üzere pek çok canlıda gerilim düzeyinin artmasına sebep oluyor. Bunun sonucunda da pek çok canlı kaçışma esnasında kendini bir yerlere vurup sakatlayabiliyor, hatta ölebiliyor. Bilhassa sulak alanlarda yüzeyde bulunan kuşlar hayli uzak arada patlatılsa bile havai fişeklerin sebep olduğu ses ve ışıktan ürkerek havalanıyorlar. Birçok kuşun gece görüş kabiliyeti çok yüksek olmadığı için de bu durum bu canlılar için sakatlık ve mevt üzere sonuçlar doğurabiliyor. Kuluçka periyodunda olan kuşlar yuvalarını, yavrularını bırakıp bir daha yuvalarına dönmeyebiliyor. Bunun durum da çoklukla yavruların ölmesiyle sonuçlanabiliyor. Bunun dışında patlamanın gerçekleştiği alanda bulunan kuşlar ölmese ya da sakatlanmasa bile önemli düzeylerde patlama sonucu oluşan gazlara ve tozlara maruz kalıyorlar. Bu da kronik sıhhat sıkıntıları yaşama ihtimallerini artırıyor.”
İklim değişikliğinin temel sebebi karbon emisyon salımı
Hava kirliliğinin günümüzde kıymetli çevresel kirliliklerden biri olduğunu tabir eden Dr. Ahmet Adiller, “Hem karbon emisyonlarının salınımının artması, hem de öbür kirleticiler direkt ya da dolaylı çevreyi ve münasebetiyle insanları etkiliyor. Karbon emisyonları salımı global ısınma ve iklim değişikliğinin temel sebebi. İklim sisteminin değişmesi çevresel manada ziraî üretimden, su kaynaklarına, sel ve taşkın üzere olaylardan, doğal yaşama kadar pek çok olumsuz tesire sahip. Bu iklimsel tesirin yanında bir de havadaki kirleticiler hem teneffüs yoluyla etraftaki canlılara ziyan veriyor, hem de su ve toprağa geçerek bu ortamlarda ziyanlı tesirlerini sürdürüyorlar.” dedi.
Toplumsal şuur seviyesi artıyor
Dr. Ahmet Adiller, bu bahiste düzenlenen imza kampanyalarının toplumsal şuur seviyemizin arttığının en büyük göstergesi olduğunu söyledi ve kelamlarını şöyle tamamladı:
“Her ne kadar bu imza kampanyalarının büyük bir kısmı temel emeline ulaşamasa da, ulaştıkları kesim üzerinde tesir bırakıyor. Bu tesir de toplumsal şuur seviyesinin artmasına sebep oluyor. Halk olarak bilhassa büyük kutlamalarda havai fişek kullanımını tahminen direkt engelleyemesek de mevzu ile ilgili duruşumuzu sergilemek ve bu çeşit etkinliklere katılmamak aslında vakit içerisinde yansımızın anlaşılması ve sonuç kazanmasına yol açabilir. Bunun dışında direkt tesir edebileceğimiz nokta ferdi kullanımın önüne geçmek. Havai fişekler maalesef düğün, doğum günü, açılış merasimi üzere etkinliklerde de sıklıkla kullanılıyor. Bu noktada etrafımızda bu tıp etkinlikler düzenleyen bireylere havai fişeklerin kullanımının zararlarından bahsedip, onları bu kararlarından vazgeçirmek daha direkt tesir yaratmamızı sağlayabilir.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
