Uluslararası bilim grubundan kum sineklerinden bulaşan hastalıkların yayılımını azaltacak proje
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Parazitoloji Anabilim Kolu öğretim üyeleri Prof. Dr. Seray Töz ve Prof. Dr. Yusuf Özbel’in sorumluluğunda yürütülecek “Maliyet-Fayda ve İklim-Politika Tedbirleri ile Kum Sineklerinin Yaydığı Hastalıkların Tespiti ve Azaltılması için İklim İzleme ve Karar Dayanak Çerçevesi (CLIMOS)” projesi, Avrupa Komitesi tarafından “Horizon Europe” kapsamında desteklenmeye hak kazandı. Türkiye’den Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Parazitoloji Anabilim Kolu ve Portekiz’den Lizbon Üniversitesi, Tropikal Tıp ve Hijyen Enstitüsü iş birliğinde yapılacak projede, halk ortasında yakarca (tatarcık) olarak bilinen kum sineklerinden bulaşan hastalıkların yayılımlarının denetim altına alınması için çalışmalar yapılacak.
Proje grubunu makamında ağırlayarak tebrik eden Rektör Prof. Dr. Necdet Budak, “Ege Üniversitesi olarak milletlerarasılaşma misyonumuz doğrultusunda tüm akademisyenlerimizle nitelikli projeler üretmeye devam ediyoruz. Üniversitemizin ismini memleketler arası arenada görünür kılmak hedefiyle kıymetli iş birlikleri gerçekleştiriyoruz. Prof. Dr. Seray Töz ve Prof. Dr. Yusuf Özbel hocalarımızın sorumluluğunda yürütülecek olan CLİMOS projesi de bu kıymetli iş birliklerinden birisi. Portekiz ve Türkiye iş birliğinde yapılacak bu projede kum sineklerinden bulaştırılan hastalıkların yayılımını azaltmak için çeşitli çalışmalar yapılacak. Hocalarımızı ve proje takımını tebrik ediyor, çalışmalarında muvaffakiyetler diliyorum” dedi
“Erken ikaz sistemi geliştirilecek”
Projede, Etraf Sıhhati ve Tek Sıhhat yaklaşımlarına dayalı bir anlayışla hareket ettiklerini söz eden Prof. Dr. Seray Töz,” CLIMOS projesi, kum sinekleri üzere eklem bacaklı vektörler aracılığıyla hayvanlardan bulaşan hastalık yapan mikroorganizmaların ortaya çıkmasını, bulaşmasını ve yayılmasını azaltmaya yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Etraf Sıhhati ve Tek Sıhhat yaklaşımlarına dayalı bu projede iklim değişikliklerinin, kum sineklerinin bulaştırdığı enfeksiyonların yaygınlığına tesiri incelenecektir. Bu gayelere ulaşmak için, kum sineklerinin, iklimsel ve çevresel faktörlerin ve bu sinekler tarafından bulaştırılan ve Avrupa’da giderek yayılımı artan hastalık yapan mikroorganizmaların dağılımlarının belirlenerek siyaset yapıcılar aracılığıyla halk sıhhati tedbirleri hayata geçirilecektir” diye konuştu.
Prof. Dr. Töz, “Proje ile, daha yanlışsız iklim ve sıhhat modellemesi ve enfeksiyon riski tayini için erken ikaz sistemleri ve takviye yapıları sağlanacaktır. Sosyo-ekonomik tahlil ve risk değerlendirmeleri ile toplumsal ve maliyet-fayda değerlendirmeleri sağlanarak karar vericilere yol gösterilecektir” dedi.
“Köpeklerdeki hastalık durumuyla ilgili araştırmalar da yapılacak”
Çok taraflı bir araştırma yapacaklarını tabir eden Prof. Dr. Yusuf Özbel, “Bu projede, vektör kum sineği tiplerinin coğrafyası ve bu çeşitler tarafından taşınan mikroorganizmalara ait datalar ile şimdiki çevresel izleme bilgileri, iklim, etraf ve matematiksel algoritmaları içeren açık erişimli etkileşimli bir çevrimiçi platform geliştirilecektir. Eşlik eden eğitim platformu, fon sağlayıcılar, toplumsal ve çevresel aktörler, kamu kurumları ve siyaset yapıcılar tarafından delile dayalı kararların alınmasını sağlayacaktır. Kum sineklerinin (yakarca) vektörlüğünü yaptığı ve Leishmania cinsi protozoon parazitlerin neden olduğu leishmaniasis Akdeniz Havzası’ndaki başka ülkelerde olduğu üzere Türkiye’de de insanlarda visseral ve kutanöz olmak üzere iki klinik biçimde görülmektedir. Parazite köpekler kaynaklık yapmakta ve kendileri de hastalanmaktadırlar. Bu nedenle leishmaniasis hem halk sıhhati hem de veteriner hekimlik meselesidir. Projede kum sineklerinin ülkemizdeki durumu, aktiviteleri, Leishmania dışında taşıdıkları öteki hastalık yapan virüsler (Phlebovirüsler) ile ilgili çalışmaların yanı sıra köpeklerdeki hastalık durumuyla ilgili araştırmalar da yapılacaktır” dedi.
Uluslararası multidisipliner bilim ekibi
CLIMOS Projesi, 17 ülkedeki 29 araştırma kuruluşunun iştirakiyle gerçekleştiriliyor. Türkiye’den projeye Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Kolu, Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Ekoloji Anabilim Kısmı ve Sıhhat Bakanlığı Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanlığı katkı sağlıyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
